Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

Mniejszością narodową –nazywamy grupę reprezentującą narodowość inną niż narodowość ludności dominującej na terenie danego państwa. Przedstawiciele takich społeczności najczęściej dbają o zachowanie własnych zwyczajów, kultury, języka oraz tradycji, czyli tożsamości narodowej.

Mniejszości etniczne – wyróżniają się w społeczeństwie dzięki charakterystycznym zwyczajom lub odmiennemu językowi, jednak w odróżnieniu od mniejszości narodowych nie uznają siebie za część jakiegoś narodu, który ma własne państwo.

W Polsce żyją cztery mniejszości etniczne i dziewięć mniejszości narodowych.

Mniejszości narodowe w Polsce	Mniejszości etniczne w Polsce
Białorusini, Czesi, Litwini, Niemcy, Ormianie, Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy, Żydzi	Karaimi, Łemkowie, Romowie, Tatarzy

Ich sytuację reguluje „Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym”: (DzU z 31 stycznia 2005 r.).

Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce mają zagwarantowane m. in. prawo zachowania oraz rozwijania swojej tradycji i kultury, a także do posługiwania się własnym językiem i wyznawaniem dowolnej religii.

Konstytucja RP w artykule 35. mówi:

1.Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury.
2. Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz
do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej.

MNIEJSZOŚCI NARODOWE

Niemcy to najliczniejsza mniejszość narodowa zamieszkująca Polskę. Podczas przeprowadzonego w 2011r.  Narodowego spisu powszechnego ludności
i mieszkań narodowość niemiecką zadeklarowało 144 238 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego spisu powszechnego z 2002 r. liczebność mniejszości niemieckiej wynosiła 147 094 osób). Najliczniejsza ich grupa mieszka w województwie opolskim. Mają swoich przedstawicieli w sejmie. Dzieci mogą się uczuć  w szkołach z językiem niemieckim. Większość to katolicy, ale są wśród nich również protestanci.

Białorusini to mniejszość narodowa tradycyjnie zamieszkała na południowo-wschodnich terenach województwa podlaskiego. Podczas przeprowadzonego w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań narodowość białoruską zadeklarowało 43.880 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego spisu z 2002 r. liczebność mniejszości białoruskiej wynosiła 47 640 osób), najwięcej  mieszka w województwie podlaskim – 38.358 osób. Zdecydowana większość przedstawicieli mniejszości białoruskiej należy do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Swojego języka ojczystego uczy się około 4 tys. uczniów.

Ukraińcy przynależność do tej mniejszości deklaruje około 27 tys. polskich obywateli. Władze komunistyczne w 1947 r., w ramach akcji „Wisła” przesiedliły Ukraińców  z południowo- wschodniej Polski na północne i zachodnie terytorium naszego państwa. Ich przedstawiciele działają we władzach samorządowych. Ukraińcy w Polsce należą w większości do dwóch kościołów: Kościoła Katolickiego Obrządku Bizantyńsko-Ukraińskiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.  

Litwini to mniejszość narodowa tradycyjnie zamieszkała na północnych terenach  województwa podlaskiego. Narodowość litewską podczas przeprowadzonego
w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 7374 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego spisu powszechnego z 2002 r. liczebność mniejszości litewskiej wynosiła 5.639 osób), najwięcej w podlaskim – 4.867 osób. W powiecie sejneńskim uczniowie mogą chodzić do szkól z litwińskim językiem wykładowym. Zdecydowana większość przedstawicieli mniejszości litewskiej to wierni Kościoła Rzymskokatolickiego.

Rosjanie to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego
w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 8.796 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego NSP z 2002 r. liczebność mniejszości rosyjskiej wynosiła 3 244 osób), najwięcej w województwie mazowieckim – 1 950 osób. Należą głównie do Kościoła prawosławnego.

Słowacy to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego
w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 2.740 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego spisu powszechnego z 2002 r. liczebność mniejszości słowackiej wynosiła 1.710 osób), najwięcej w województwie małopolskim – 1.428 osób. Słowacy są w większości wiernymi Kościoła Rzymskokatolickiego

Żydzi to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego
 w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 7 353 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego spisu powszechnego z 2002 r. liczebność mniejszości żydowskiej wynosiła 1 055 osób), najwięcej w województwie mazowieckim – 2.690 osób. Żydzi to wyznawcy religii mojżeszowej. Istotne znaczenie w życiu mniejszości żydowskiej odgrywa działalność Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich                                            w Rzeczypospolitej Polskiej oraz zrzeszonych w nim gmin.

Czesi to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego
w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 2.833 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego Spisu powszechnego Ludności
i Mieszkań z 2002 r. liczebność mniejszości czeskiej wynosiła 386 osób), najwięcej
w województwie śląskim 580 osób. Tradycyjne skupisko mniejszości czeskiej znajduje się
w okolicach miejscowości Zelów (woj. łódzkie). Pierwsza migracja czeska na tereny Polski miała miejsce w połowie XVI wieku i związana była z prześladowaniami religijnymi Braci Czeskich. Następne fale migracji miały miejsce w pierwszej połowie XVII w., drugiej połowie XVIII w. i na początku XIX w. – ta ostatnia związana była z rozwojem przemysłu włókienniczego w Łodzi. Mieszkający w Polsce Czesi tradycyjnie są ewangelikami.

Ormianie to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego
w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 1.684 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego spisu powszechnego z 2002 r. liczebność mniejszości ormiańskiej wynosiła 262 osoby), najwięcej w województwie mazowieckim – 403 osoby. Po II wojnie światowej polscy Ormianie z dawnych kresów południowo-wschodnich w większości repatriowali się na obecne tereny państwa Polskiego.
W latach 90–tych XX wieku na terenach Polski osiedliła się stosunkowo liczna grupa migrantów z terenu Republiki Armenii. Największe skupiska polskich Ormian znajdują się
w Warszawie i Krakowie. Ważnym centrum kulturalnym mniejszości ormiańskiej są też Gliwice. Przedstawiciele mniejszości ormiańskiej przeważnie są katolikami obrządku ormiańskiego lub łacińskiego albo należą do Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego.

MNIEJSZOŚCI ETNICZNE

Romowie to mniejszość etniczna, do której przynależność podczas przeprowadzonego
w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 16 725 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego spisu powszechnego z 2002 r. liczebność mniejszości romskiej wynosiła 12 731 osób), najwięcej w województwie dolnośląskim – 2 028 osób. Żyją w różnych miejscach Polski, ponieważ w latach 60. XX w. władze PRL zabroniły im koczowniczego trybu życia. Większość dzieci cygańskich uczęszcza do polskich szkół, ale około 30% nie jest w ogóle posyłanych do szkół. Pierwszy dokument poświadczający obecność Romów w Polsce datowany jest na rok 1401 i pochodzi
z Krakowa. Romowie w Polsce to w zdecydowanej większości członkowie Kościoła Rzymskokatolickiego, choć od  kilku lat widoczny jest udział Romów w  Kościele Zielonoświątkowym oraz Związku Świadków Jehowy.

Tatarzy to mniejszość etniczna, do której przynależność podczas przeprowadzonego
w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 1.828 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego spisu powszechnego z 2002 r. liczebność mniejszości tatarskiej wynosiła 447 osób), najwięcej w województwie podlaskim – 539 osób.  Tatarzy w Polsce zatracili znajomość swojego ojczystego języka, pozostali natomiast wierni religii muzułmańskiej. Istotne znaczenie w życiu mniejszości tatarskiej odgrywa działalność Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Łemkowie zamieszkują województwa małopolskie, dolnośląskie, lubuskie, warmińsko-  mazurskie i zachodniopomorskie. Część Łemków identyfikuje się z Kościołem unickim,
a część z Kościołem prawosławnym. Swoją przynależność do tej mniejszości deklaruje
ok. 6 tys. osób.

Karaimi najmniejsza grupa wyznaniowa i etniczna w Polsce. Przedstawiciele tej grupy
ok. 40 osób mieszkają w dużych miastach. Porzucili swój język, ale nawiązują do religii karaimskiej, która ma swoje źródło w judaizmie.

Źródło: mniejszości. narodowe.mswia.gov.pl