Mass media a demokracja

Genezę pojęcia „czwarta władza” należy wywodzić z Monteskiuszowego trójpodziału władzy – na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Uprawnienia tej czwartej, nieformalnej władzy zależą od reżimu politycznego. Kontrolowanie przedstawicieli władzy publicznej i ujawnienie skandalicznych informacji związanych z daną osobą lub grupą społeczną, jaką na przykład jest partia polityczna, może doprowadzić do spadku jej prestiżu i znaczenia w społeczeństwie. Z tych powodów media są określane mianem czwartej władzy i muszą się z nią przede wszystkim liczyć politycy. Warunkiem utrzymania przez media takiej pozycji jest ich niezależność. Znaczenie mediów jest bowiem tak ogromne, że często są one celem nacisków. 

Mass media są niezbędnym elementem życia publicznego w państwie demokratycznym Stoją one na straży zasad demokracji np. łamanie prawa przez rządzących. Umożliwiają także realizację jednego z najważniejszych praw obywatelskich wolności słowa dzięki mediom można wyrażać i rozpowszechniać swoje poglądy oraz pozyskiwać informacje z różnych źródeł. 

Trudno wyobrazić sobie współczesny świat, nowoczesne państwo bez rozbudowanego systemu medialnego. Po pierwsze – media powinny dostarczać rzetelnych, pełnych i wiarygodnych informacji o bieżących wydarzeniach. Po drugie – mają one stanowić forum wymiany opinii, jednocześnie ukazując reprezentatywny obraz grup działających w społeczeństwie. Media mają rozwijać świadomość społeczną, tworzyć wolny rynek idei, w ramach którego prowadzona będzie wymiana poglądów, dyskusja nad problemami pozwalająca efektywnie rozwijać się demokratycznemu społeczeństwu. Media mogą pobudzać społeczeństwo, kształtować opinie, zachęcać ludzi do angażowania się w działania społeczne. Media w demokracji często ujmowane są także jako pewien stróż demokracji. W przypadku naruszania demokratycznego porządku lub łamania prawa media powinny nagłaśniać te sprawy, uświadamiać opinii publicznej występowanie negatywnych zjawisk w kraju i na świecie. 

Media w państwie demokratycznym spełniają wiele funkcji: informacyjną, opiniotwórczą, rekreacyjną, edukacyjną, kulturotwórczą, kontrolną i integracyjną. Ważną rolę w państwie demokratycznym media odgrywają w zakresie nieformalnej kontroli społecznej. Funkcja kontrolna polega na śledzeniu poczynań władz, instytucji i osób publicznych pełniących odpowiedzialne funkcje. Śledząc ich poczynania dziennikarze mogą zapobiegać nadużyciom. Warto w tym miejscu również wspomnieć o funkcji integracyjnej mediów. Środki masowego przekazu uczestniczyły w procesie jednoczenia się zarówno małych społeczności, jak i całych narodów. Funkcja informacyjna ma na celu przekazywanie wiadomości o najważniejszych wydarzeniach w kraju i na świecie. Funkcja opiniotwórcza kształtuje postawy obywateli i ich poglądy na różne sprawy. Wspomniane funkcje mediów w systemie demokratycznym wskazuje na ich pozytywną rolę. Mass media mają znaczący wpływ na jakość demokracji w państwach. 

Literatura 

Hans M. Kepplinger, W stronę systemowej teorii komunikowania politycznego, w: B. Dobek-Ostrowska (red.), Media masowe w społeczeństwach demokratycznych, Poznań 2003. 

B. Reeves, C. Nass, Media i ludzie, PIW, Warszawa 2000. 

Opracowała: B. Rdzanek